Metoda Marii Montessori

Metoda Marii Montessori

Wbrew pierwszemu skojarzeniu nie będzie to kolejny teoretyczny artykuł na temat metody Marii Montessori. Owszem, zawrę w nim kilka istotnych założeń tej pedagogiki lecz jedynie po to, aby uświadomić jak bliska osobie dziecka jest ta metoda, a następnie wskażę na konkretne działania podejmowane w naszym przedszkolu.

Według Marii Montessori podstawową cechą dzieci jest chłonność umysłu. We wczesnym wieku przedszkolnym odbiór rzeczywistości odbywa się głównie na poziomie podświadomości (w około 80%). Montessori stwierdziła wręcz, iż: „Dzieci są gąbkami”. Z pewnością wszyscy zgadzamy się z tym twierdzeniem, obserwując chociażby proces naśladownictwa u dzieci. Te doświadczenia dziecięce są podstawą psychicznego dojrzewania. W organizmie dziecka zachodzi bowiem nieustanna interakcja między doświadczeniami płynącymi z ciała i pracą umysłu. Ta chłonność, o której wspomina słynna pani pedagog wpływa na kształtowanie się zarówno tożsamości własnej dziecka, jak i tożsamości społecznej.

Istotnym faktem jest, iż Maria Montessori wyróżnia pewne etapy w życiu dziecka – tak zwane okresy wrażliwości:

  • na porządek (kwestia rytuałów, powtarzalności),

  • na ruch,

  • na język,

  • na doznania zmysłowe,

  • na drobne przedmioty,

  • na życie społeczne.

Etapy te wiążą się ściśle z indywidualnymi potrzebami dziecka. To ono spontanicznie wybiera ze swojego otoczenia to, co na danym etapie pozwoli budować mu swoją osobowość. Przedmioty, które wybiera dziecko pozostawiają w jego umyśle pewien odcisk sensoryczny. Przykładem może być sytuacja, gdy dziecko będące na etapie wrażliwości ruchowej będzie poszukiwało to, co pozwoli mu doskonalić koordynację ruchową. Gdy potrzeba nauczenia się czegoś zostanie zaspokojona, wówczas dziecko zmienia aktywność.

Wrażliwości trudno jest się oprzeć. Montessori twierdzi nawet, że dziecko blokowane przed podjęciem aktywności odczuwa cierpienie psychiczne i reaguje złością, smutkiem lub złym samopoczuciem. Analiza tego typu sytuacji zdaje się wskazywać na jedną z przyczyn „niegrzecznego” zachowania się dzieci.

W procesie uczenia się, nabywania inteligencji, szczególnie istotne jest odczuwanie radości z uczenia się oraz czerpanie radości z odkrywania. Zdaniem Montessori należy w tym kierunku manipulować nie samym dzieckiem lecz jego otoczeniem, aby mogło podejmować działania związane ze swoimi potrzebami.


Okres przedszkolny to czas kształtowania się świadomości siebie. Czas, nie do odpracowania czy nadrobienia.

Bardzo ważne zdania zacytuję ze słów autorki:

„Pozwól mi być sobą” (0-3 rok życia)

„Pozwól mi zrobić to samodzielnie” (3-6 lat)

„Pozwól mi myśleć samodzielnie” (powyżej 6 roku życia)


Oto jakie elementy pedagogiki Marii Montessori stosowane są w naszym przedszkolu:

  • dostosowanie wyposażenia sali do wieku dzieci – wzrostu, możliwości fizycznych, psychicznych (we wszystkich grupach),

  • stosowanie naturalnych pomocy dydaktycznych (na wzór materiału Montessori): pobudzanie zmysłów, doskonalenie umiejętności manualnych, np. dobieranie do pary butelek sensorycznych ze względu na rodzaj dźwięku, przesypywanie ryżu (Tygryski), dopasowanie klucza do kłódki (Kangurki),

  • zasada trzymania ręki na ramieniu lub boku wychowawcy, gdy dziecko chce przerwać rozmowę i zapytać o coś, powitanie i pożegnanie z nauczycielem poprzez uścisk dłoni, urodzinowe słoneczko, pomagające dziecku zrozumieć pojęcie czasu, (Pszczółki)

  • używanie dzwoneczka (większość grup),

  • lekcje ciszy (Tygryski, Pszczółki),

  • używanie mat wyznaczających indywidualne miejsce pracy dziecka (Pszczółki),

  • sorter do kredek według kolorów (Pszczółki),

  • zestaw do rysowania w kaszy kształtów liter (Tygryski).